Dashboard DigiToegankelijk

Het Dashboard Digitoegankelijk dat LimoenGroen in opdracht van ICTU heeft ontwikkeld is een volledig toegankelijk hulpmiddel om inzicht te krijgen in de toegankelijkheid van de digitale communicatie van alle overheidsorganisaties in Nederland. Verantwoordelijken voor de toegankelijkheid van een organisatie, interne toezichthouders en/of andere geïnteresseerden en belanghebbenden zien in het Dashboard in één oogopslag wat de status van digitale toegankelijkheid van een organisatie en van de overheid als geheel is. Daarmee biedt het Dashboard ook handvatten voor toezicht.

Sinds 2018 zijn overheidsorganisaties wettelijk verplicht om verklaringen op te stellen over de toegankelijkheid van hun websites en apps. Tot nu toe waren de verklaringen alleen afzonderlijk via een register in te zien. Een totaalbeeld per organisatie ontbrak.

Het nieuwe Dashboard vult dat gat. Getoond wordt hoeveel verklaringen een organisatie in totaal heeft afgegeven, en welk deel van die verklaringen status A, B, C of D heeft. Bezoekers kunnen daardoor eenvoudig zien in welke mate een organisatie al aan de wettelijke verplichting voldoet.

Elke nacht worden via een automatische koppeling toegankelijkheidsverklaringen van overheidsorganisaties opgehaald van de Invulassistent Toegankelijkheidsverklaring. Deze informatie wordt verwerkt zodat deze vervolgens kan worden getoond aan bezoekers van het Dashboard. De homepage van het Dashboard toont de status van de digitale toegankelijkheid van de hele overheid. Via een zoekfunctionaliteit kan een specifieke organisatie worden opgezocht. Per organisatie kan de status van de digitale toegankelijkheid worden bekeken en kan deze worden vergeleken met de verschillende organisatietypes. Ook toont de organisatiepagina een overzicht van alle bekende sites en apps waar de organisatie voor verantwoordelijk is.

Overheidsorganisaties moeten hun websites en apps toegankelijk maken. Dat staat in de wet voor digitale toegankelijkheid: het Besluit digitale toegankelijkheid overheid. Websites en apps van de overheid mogen status A, B of C hebben. Websites en apps met status A voldoen echter aan alle toegankelijkheidseisen. Het verkrijgen van deze status A was daarom ook een eis voor het Dashboard.

Nauw samenwerken vanaf het ontwerp

Digitale toegankelijkheid heeft vanaf het allereerste moment hoog in het vaandel gestaan. In de ontwerpfase is regelmatig overleg geweest tussen toegankelijkheidsexperts van LimoenGroen en de ontwerper. Kloppen de contrastwaardes? Zijn er hover/focus states ontworpen? Zijn de volgorde van elementen logisch? Op deze manier konden we voor de bouw al veel  toegankelijkheidsproblemen voorkomen.

Speciale aandacht voor datavisualisaties

Eén van de grootste uitdagingen was het toegankelijk maken van de datavisualisatie. Het tonen van het aantal websites en apps per status in een grafiek. Hiervoor is D3: data driven documents ingezet. Deze JavaScript bibliotheek genereert aan de hand van de data <svg> grafieken. Met de juiste patronen creëer je gemakkelijk een toegankelijke <svg>. 

Als alternatief voor de grafiek biedt het Dashboard ook een tabel met dezelfde data. Aan de hand van radio buttons kun je de weergave aanpassen.

Tijdens ontwikkeling overleg met specialisten en auditors

Mogelijke “pijnpunten” die de digitale toegankelijkheid in gevaar zouden kunnen brengen, zijn tijdens de sprint planning al in kaart gebracht. Per story heeft het development team oplossingsrichtingen in kaart gebracht. Deze zijn tijdens de ontwikkeling ter controle voorgelegd aan de auditeurs en Jules Ernst. Het leverde een interactieve sessie op en bovenal een goedgekeurd plan van aanpak.

Tussen 13 en 15 december 2022 is het Dashboard getoetst op WCAG 2.1 niveau AA. Bij de allereerste toetsing zijn er geen toegankelijkheidsproblemen in het Dashboard gevonden. Het Dashboard krijgt daarmee direct een status A. Het volledige rapport is in te zien via Swink.

Staatssecretaris van Huffelen van Koninkrijksrelaties en Digitalisering heeft in april 2022 aan de Tweede Kamer toegezegd dat er begin 2023 een Dashboard zou zijn. LimoenGroen startte in oktober met de ontwikkeling en de opdracht was om half december een eerste versie van het Dashboard op te leveren.

De Agile/Scrum aanpak paste hier uitstekend bij. Door de nauwe samenwerking met de Product Owner, de focus op het Minimum Viable Product (MVP) bij het opstellen en prioriteren van de Product Backlog en de korte lijnen tussen ontwikkelaars, ontwerpers en stakeholders  kon de beloofde functionaliteit in twee sprints worden gerealiseerd.

De keuze voor het Symfony PHP framework  als basis voor de applicatie faciliteerde een snelle ontwikkeling.

Het huidige aantal apps en sites in het Dashboard is 4.284. De verwachting is dat het daadwerkelijke aantal apps en sites van de overheid een veelvoud is van dit aantal. Het is dus ook belangrijk dat het Dashboard nu, maar zeker ook in de toekomst als er meer sites en apps worden toegevoegd aan het Dashboard goed blijft presteren.

Het begint met het datamodel

De eerste stap in de ontwikkeling was dan ook niet het maken van de presentatielaag, maar juist het uitdenken van het datamodel waarbij extra aandacht werd besteed aan de performance op basis van de verwachte hoeveelheid data en de te berekenen kengetallen. Niet alleen nu, maar ook over bijvoorbeeld zeven jaar. Het datamodel focuste op het opdelen van de data in aparte tabellen, waar nodig, en het toepassen van de nodige indexen op de tabellen.

De uit te voeren queries voor het ophalen van de benodigde kengetallen zijn uitvoerig getest en gecheckt. Pas toen we daar tevreden over waren, is de eigenlijke bouw van de applicatie gestart.

Cache en het beperken van queries

Aangezien de data eenmaal per dag wordt bijgewerkt is een tweede optie om de performance zo goed mogelijk te maken en houden het toepassen van caches waar mogelijk. Zodoende kan het aantal queries dat moet worden uitgevoerd om een resultaat op het scherm te tonen tot een minimum worden beperkt.

Het is belangrijk dat het Dashboard alle actuele websites en mobiele apps van de overheid bevat. Op dit moment toont het Dashboard alleen de websites en mobiele apps met een toegankelijkheidsverklaring. Om het Dashboard compleet te maken, werkt DigiToegankelijk/ICTU aan een overzicht van sites en apps die nog geen toegankelijkheidsverklaring hebben. Het Dashboard zal worden uitgebreid met functionaliteit waarmee organisaties zelf kunnen aangeven voor welke andere sites en apps uit dit overzicht zij verantwoordelijk zijn.  

Twee andere functionaliteiten die hoog op de verlanglijst van de diverse stakeholders staan, zijn inzicht in de historische data van de status van de digitale toegankelijkheid en het uitbreiden van de functionaliteit van het vergelijken van organisaties.

Dankzij de gemaakte technische keuzes zijn deze wensen goed toe te voegen bovenop de datastructuur en de bestaande applicatie.